Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου για την κατασκήνωση;
Καθώς τα σχολικά κουδούνια σιώπησαν και μία ολόκληρη σχολική χρονιά έφτασε στο τέλος της, μικροί και μεγάλοι καλωσορίσαμε το πολυπόθητο καλοκαίρι! Το καλοκαίρι, λοιπόν, ήρθε ύστερα από μία απαιτητική και γεμάτη σχολική χρονιά να μας ζεστάνει, αλλά και να προσφέρει στους μικρούς μας φίλους πολλές και νέες ευκαιρίες για διασκέδαση, παιχνίδι και ξεκούραση! Μικρά και μεγάλα παιδιά μεταβαίνουν είτε σε κάποια κατασκήνωση, είτε στο χωριό με τη γιαγιά και τον παππού, για να περάσουν μέρες ξεκούρασης και χαλάρωσης μακριά από τους γονείς τους και μακριά από τις σχολικές τους υποχρεώσεις. Η κατασκήνωση αποτελεί μία εμπειρία μοναδική και διαφορετική για κάθε παιδί. Τα οφέλη για τους νεαρούς συμμετέχοντες είναι πολλαπλά και σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, η κατασκηνωτική εμπειρία βοηθάει τα παιδιά:
• Να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και να ευαισθητοποιηθούν ως προς περιβαλλοντικά ζητήματα
• Να εξοικειωθούν με την ιδέα του εθελοντισμού και των εθελοντικών δράσεων, μέσα από τη συμμετοχή τους σε αντίστοιχα κατασκηνωτικά προγράμματα.
• Να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες και να καλλιεργήσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
• Να εξοικειωθούν με την ιδέα και την λειτουργία μίας ομάδας, καθώς και να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας.
• Να εξοικειωθούν με την ιδέα της διαφορετικότητας, μέσα από τη γνωριμία και την αλληλεπίδρασή τους με πληθώρα άλλων παιδιών.
• Να αναπτύξουν ικανότητες ενσυναίσθησης, αλλά και συναισθήματα αλτρουισμού, λειτουργώντας ως μέλη μιας ομάδας.
• Να καλλιεργήσουν τον σεβασμό προς τους άλλους.
• Να υιοθετήσουν δεξιότητες ζωής, όπως η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων.
• Να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση και να συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες.
• Να χαλαρώσουν και να αφιερώσουν χρόνο στο παιχνίδι!
Η κατασκήνωση, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί μία ολόκληρη εμπειρία, μια νέα περιπέτεια, που καλεί τα παιδιά να προσαρμοστούν σε ένα νέο κοινωνικό περιβάλλον, υπό καινούργιες συνθήκες διαβίωσης και γεμάτο νέα πρόσωπα. Έτσι λοιπόν, ο φόβος του αγνώστου, ο αποχωρισμός από τους γονείς, η απώλεια της αίσθησης της μοναδικότητας που είχε στο σπίτι, η γνώση ότι θα πρέπει να δουλέψει και να κουραστεί για να ενταχθεί σε μία νέα ομάδα, μπορούν να αποτελέσουν για το παιδί πρακτικές και συναισθηματικές δυσκολίες. Δε βιώνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο τον αποχωρισμό από τους γονείς, την ένταξη σε μία ομάδα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή. Η συνεργασία μεταξύ της κατασκήνωσης και της οικογένειας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην αντιμετώπιση και επίλυση πιθανών προβλημάτων.
Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε δυο κύριες κατηγορίες παιδιών, όσον αφορά την προσαρμογή τους, με κεντρικό άξονα και των δύο κατηγοριών το άγχος αποχωρισμού και κατά πόσο επιτυχημένα ή όχι έχει επιλυθεί τα προηγούμενα χρόνια. Τι είναι όμως το άγχος αποχωρισμού; Είναι μια κατάσταση που βιώνουν όλα τα παιδιά από τη βρεφική ηλικία και αφορά την προσκόλληση κυρίως με τη μητέρα. Η κύρια έκφανσή του είναι όταν επίκειται κάθε είδους αποχωρισμός από το ασφαλές πλαίσιο του σπιτιού και δη της μητέρας. Η κατασκήνωση, επομένως, μπορεί να πυροδοτήσει ένα ξέσπασμα του παιδιού και μια πλήρη άρνησή του να μεταβεί και να παραμείνει στο χώρο της κατασκήνωσης και να αποχωριστεί τους γονείς. Η άρνηση αυτή συνοδεύεται από κλάματα και εκρήξεις θυμού τα οποία είναι τόσο έντονα ώστε αναγκάζουν τους γονείς να πάρουν το παιδί πίσω στο σπίτι. Το παιδί το οποίο κατακλύζεται από το άγχος αποχωρισμού νιώθει παντελώς αδύναμο και αβοήθητο μακριά από τους γονείς του και από την αίσθηση ότι θα το εγκαταλείψουν εκεί για πάντα, και ότι θα πάθει κάτι αυτό ή οι γονείς του.
Εκτός, όμως, από αυτό σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλικία στην οποία καλείται το παιδί να πάει για πρώτη φορά στην κατασκήνωση. Μια ιδανική ηλικία θεωρείται μετά τα 6, όπου θα έχει ήδη την εμπειρία του σχολείου στο ενεργητικό του, θα έχει αυξήσει την κοινωνικοποίησή του και θα έχει βελτιώσει την προσαρμογή του στο κοινωνικό σύνολο μεταξύ συνομηλίκων. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει η γνωστική και συναισθηματική του ωριμότητα, καθώς και οι προηγούμενες εμπειρίες αποχωρισμού του παιδιού και κατά πόσο επιτυχημένες ήταν.
Βήματα για την ομαλή ένταξη του παιδιού στην Κατασκήνωση:
1) Ξεκινήστε νωρίς: Η προετοιμασία είναι το κλειδί για την ανακούφιση του άγχους αποχωρισμού. Ξεκινήστε να μιλάτε στο παιδί σας για την κατασκήνωση από νωρίς, ώστε να έχει χρόνο να προσαρμοστεί στην ιδέα της απουσίας από το σπίτι. Συζητήστε τις διασκεδαστικές δραστηριότητες που θα έχουν στο πρόγραμμα, τους νέους φίλους που θα κάνουν και πόσο περήφανοι είστε για αυτά που δοκιμάζουν κάτι νέο. Το παιδί πρέπει να ξέρει τι περιμένει για να μην απογοητευτεί.
2) Επισκεφθείτε την κατασκήνωση: Εάν είναι δυνατόν, κανονίστε μια επίσκεψη στην κατασκήνωση πριν από την έναρξη της περιόδου κατασκήνωσης. Γνωρίστε τους υπεύθυνους της κατασκήνωσης και ιδιαίτερα τον ομαδάρχη. Ο ομαδάρχης της κατασκήνωσης παίζει καθοριστικό ρόλο στη μύηση του παιδιού στον κόσμο της κατασκήνωσης. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να εξοικειωθεί το παιδί σας με το περιβάλλον, να γνωρίσει κάποιο από το προσωπικό της κατασκήνωσης και να μετριάσει κάποιους από τους φόβους του για το άγνωστο.
3) Καθιερώστε ένα πρόγραμμα επικοινωνίας: Εκπονήστε ένα σχέδιο επικοινωνίας με το παιδί σας και το προσωπικό της κατασκήνωσης. Γνωρίζοντας ότι μπορούν να σας μιλήσουν σε συγκεκριμένες στιγμές, μπορεί να προσφέρει ασφάλεια στο παιδί σας. Ωστόσο, προσέξτε να μην επικοινωνείτε υπερβολικά, καθώς αυτό μπορεί να εμποδίσει την ικανότητά τους να απολαύσουν πλήρως στην εμπειρία της κατασκήνωσης.
4) Μη δείξετε την ανησυχία σας, αλλά αντίθετα τονίστε του πόσο χαίρεστε που θα περάσει τον χρόνο του δημιουργικά, ανακαλύπτοντας καινούρια ενδιαφέροντα και δεξιότητες.
5) Εστιάστε στα θετικά: Δείξτε τον ενθουσιασμό σας για αυτή την πρώτη και ξεχωριστή εμπειρία που πρόκειται να ζήσει το παιδί. Μιλήστε του για τις νέες φιλίες που θα κάνει, για το πρόγραμμα δραστηριοτήτων της κατασκήνωσης και αν είχατε αντίστοιχες εμπειρίες όταν ήσασταν παιδί μοιραστείτε μαζί του τις αναμνήσεις σας.
6) Εξασκηθείτε στις στρατηγικές αντιμετώπισης: Διδάξτε στο παιδί σας μερικές στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορεί να χρησιμοποιήσει όταν αισθάνεται άγχος, όπως να παίρνει βαθιές αναπνοές, να εστιάζει σε μια χαρούμενη ανάμνηση ή να αποσπά την προσοχή του με μια δραστηριότητα.
7) Ενημερώνετε τους υπεύθυνους για τα ιδιαίτερα θέματα που αφορούν το παιδί, ώστε να μπορέσουν να το βοηθήσουν κατάλληλα.
8) Εμπιστευτείτε το προσωπικό της κατασκήνωσης: Θυμηθείτε ότι το προσωπικό της κατασκήνωσης είναι εκπαιδευμένο να χειρίζεται το άγχος αποχωρισμού και έχει εμπειρία στο να βοηθά τα παιδιά να προσαρμοστούν στο να λείπουν από το σπίτι. Η εμπιστοσύνη τους μπορεί να σας προσφέρει ηρεμία, γνωρίζοντας ότι το παιδί σας είναι σε καλά χέρια.
9) Αν το παιδί σας δυσκολεύεται και θέλει να επιστρέψει, εξηγήστε του ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει νοσταλγία και ότι χρειάζεται χρόνος. Να είστε σταθεροί στις απόψεις σας και μην υποχωρείτε στην πρώτη δυσκολία του παιδιού.
Πώς να κάνετε πιο ανώδυνο τον αποχαιρετισμό:
Όταν έρθει η ώρα να πείτε αντίο, δείξτε στο παιδί σας ότι έχετε εμπιστοσύνη σε αυτό και ότι θα περιμένετε με ανυπομονησία να ακούσετε για τις περιπέτειές του όταν επιστρέψει. Η διαδικασία προσαρμογής και των δύο συχνά αποδεικνύεται δύσκολη καθώς το παιδί με δυσκολία αποχωρίζεται την ασφάλεια του σπιτιού του, αλλά και οι γονείς από την πλευρά τους δεν έχουν λιγότερο. Θυμόμαστε πως το γονεϊκό άγχος για τις εμπειρίες του παιδιού, για την προσοχή και τη φροντίδα που θα λάβει και για τη σχέση του με τους συνομηλίκους του μεταβιβάζεται στο παιδί άμεσα ή έμμεσα. Έτσι δίνουμε μεγάλη προσοχή και στις δικές μας αντιδράσεις.
Να θυμάστε ότι είναι φυσιολογικό, τόσο για τους γονείς, όσο και για τα παιδιά να νιώθουν κάποιο άγχος για τον αποχωρισμό, λόγω της καλοκαιρινής κατασκήνωσης. Παρέχοντας υποστήριξη, επιβεβαίωση και ένα αυτί που ακούει, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν αυτά τα συναισθήματα και να αγκαλιάσουν τις συναρπαστικές ευκαιρίες που έχει να προσφέρει η καλοκαιρινή κατασκήνωση.
Η κατασκήνωση δεν είναι απλά μια εναλλακτική μορφή διασκέδασης, είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που εξασφαλίζει πλούσιες εμπειρίες, οι οποίες βοηθούν το παιδί να ωριμάσει, να ανακαλύψει τον εαυτό του και να ενεργοποιήσει το κρυφό του δυναμικό. Μπορεί να είναι μια υπέροχη εμπειρία και να γίνει η αγαπημένη του καλοκαιρινή συνήθεια, να είναι κάτι για το οποίο να ανυπομονεί, να του δώσει νέες γνώσεις, πολλές αναμνήσεις και να του προσφέρει νέες γνωριμίες και φιλίες!
Υπογράφει η ψυχολόγος της κατασκήνωσης Κατερίνα Κονδύλη